NGƯỜI LAO ĐỘNG "SĂN" VIỆC Ở NƯỚC NGOÀI NHƯ CÁCH TÌM ĐỒ ĂN TRÊN ỨNG DỤNG

(Dân trí) - Ứng dụng việc làm DOLAB-JICA được kỳ vọng minh bạch hóa mọi thông tin tuyển dụng lao động đi làm việc nước ngoài, hướng tới hỗ trợ ứng viên từ khâu tuyển dụng cho đến khi đi làm, về nước.

(Ảnh: dantri.com.vn)

Ứng dụng việc làm ngoài nước DOLAB-JICA, một dự án kết hợp giữa Cục Quản lý lao động ngoài nước (DOLAB) và Cơ quan hợp tác quốc tế (JICA), được ra mắt ngày 30/7. 

Đây là dự án hợp tác kỹ thuật kéo dài 5 năm, kể từ tháng 8/2023. Nền tảng này giúp người có nguyện vọng đi làm việc ở nước ngoài trực tiếp tiếp cận với nguồn tin tuyển dụng mà không cần thông qua môi giới không chính thống. 

Ra mắt ứng dụng việc làm ngoài nước DOLAB - JICA (Ảnh: Nguyễn Hằng)

Tìm việc như lựa đồ ăn trên ứng dụng

Trên nền tảng DOLAB-JICA, người dùng có thể xem chi tiết các tin tuyển dụng như tên doanh nghiệp, ngành nghề, nội dung công việc, thời hạn hợp đồng, mức lương, các khoản phụ cấp, chi phí trước khi đi… Tất cả thông tin được hiển thị công khai như các gian hàng trên các ứng dụng đặt đồ ăn. 

"Người lao động sẽ có nhiều sự lựa chọn. Khi kết nối và tương tác với doanh nghiệp, nếu phát hiện thông tin sai, người lao động có thể phản hồi với cơ quan quản lý ngay trên ứng dụng", ông Vũ Trường Giang, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Quản lý lao động ngoài nước nói. 

Theo ông Uno Koichi, đại diện Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi xã hội Nhật Bản, sự ra đời của ứng dụng nằm trong nỗ lực cải thiện hệ thống tiếp nhận nhân lực, vốn đang được chính phủ Nhật Bản xem xét lại nhằm tăng cường bảo vệ nhân quyền, hỗ trợ nâng cao năng lực nghề nghiệp và đảm bảo quyền lựa chọn việc làm tự chủ cho người lao động.

"Việc công khai thông tin liên quan đến các công ty tuyển dụng và tổ chức phái cử là tối quan trọng trong bối cảnh người lao động sinh sống, làm việc tại Nhật Bản ngày càng đông", ông Uno nhấn mạnh.

Không chỉ phản ánh mối quan tâm từ phía nước tiếp nhận lao động, ứng dụng DOLAB-JICA còn là phản hồi kịp thời trước thực trạng lao động Việt Nam phải chi trả chi phí không minh bạch, đôi khi lên tới hàng trăm triệu đồng, thông qua các khâu trung gian.

"Chúng ta tuyệt đối không thể để người lao động bị bóc lột và phải chi trả một số tiền lớn một cách phi lý để sang Nhật Bản làm việc", ông Ishikawa Isamu, Công sứ Nhật Bản tại Việt Nam, phát biểu tại buổi lễ.

Ông Ishikawa Isamu, Công sứ Nhật Bản tại Việt Nam (Ảnh: Nguyễn Hằng)

Theo ông Vũ Trường Giang, nền tảng mới cho phép người lao động kết nối trực tiếp với các doanh nghiệp phái cử đã được cơ quan chức năng kiểm duyệt, không cần qua khâu trung gian, qua đó giúp giảm chi phí và hạn chế nguy cơ bị lừa đảo.

"Tuyển dụng theo cách truyền thống, thông qua môi giới, người làm trung gian thường thu của doanh nghiệp từ 10 đến 15%, thậm chí còn lấy thêm tiền của lao động mà phía doanh nghiệp không hề hay biết. Còn hiện nay, doanh nghiệp không phải trả bất cứ khoản nào, thì không có lý do gì họ không tham gia", ông nói.

Ông Giang nhận định, hoạt động đưa người lao động ra nước ngoài làm việc đã khác xưa rất nhiều. Trong khi chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam liên tục được nâng cao thì nhiều quốc gia lại đang thiếu hụt lao động. Do đó yêu cầu về sự minh bạch trở thành xu thế tất yếu.

"Trước đây, người ta vẫn gọi hoạt động làm việc ở nước ngoài là "xuất khẩu lao động", nhiều người nghĩ phải đi bằng mọi giá để thoát nghèo. Giờ thì khác, các nước ngày càng khát lao động, còn Việt Nam lại sở hữu nguồn nhân lực chất lượng, hoàn toàn có quyền chọn những điểm đến tốt nhất", ông Giang nhấn mạnh.

Ông Vũ Trường Giang, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Quản lý lao động ngoài nước (Ảnh: JICA)

Không chỉ minh bạch hóa thông tin, nền tảng số còn đem lại nhiều thay đổi tích cực trong cách thức tuyển dụng. Người lao động từ mọi vùng miền có thể dễ dàng tra cứu thông tin việc làm trên toàn Nhật Bản, chủ động liên hệ với doanh nghiệp mà không bị giới hạn bởi không gian địa lý hay các mối quan hệ trung gian.

Ông Ishikawa Isamu cho biết: "Chúng tôi tin rằng việc số hóa thông tin và thủ tục sẽ mang lại những thay đổi đột phá trong toàn bộ quy trình sang Nhật làm việc của người lao động Việt Nam. Điều này không chỉ giúp lao động trẻ có thêm cơ hội, mà còn khiến doanh nghiệp tiếp nhận dễ dàng tiếp cận nguồn nhân lực phù hợp hơn, nhanh chóng hơn". 

Hỗ trợ người lao động từ lúc phỏng vấn đến khi về nước

Một điểm mới đáng chú ý là trong thời gian tới, ứng dụng sẽ tích hợp hai chức năng: phản hồi trực tiếp với cơ quan chức năng Việt Nam khi gặp vấn đề trong quá trình làm việc tại Nhật Bản, và kết nối thông tin việc làm trong nước sau khi người lao động hồi hương. 

Đây là cơ chế hai chiều, vừa giám sát quá trình làm việc ở nước ngoài, vừa hỗ trợ tái hòa nhập bền vững - điều mà đại diện Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đánh giá là "rất quan trọng để người lao động có thể phát huy kỹ năng tích lũy được và tiếp tục đóng góp cho nền kinh tế quốc nội".

Phần mềm sẽ cập nhật nhiều tính năng hỗ trợ người lao động trong quá trình làm việc và sau khi về nước (Ảnh: JICA)

Theo ông Vũ Trường Giang, người lao động khi làm việc ở nước ngoài có thể đối mặt với nhiều tình huống phát sinh, vì vậy họ cần một kênh kết nối để phản ánh và tìm hướng tháo gỡ.

"Có trường hợp người lao động không hài lòng với công việc, bị đối xử thiếu công bằng, hoặc mức lương không đúng như thỏa thuận, nhưng lại không biết phải làm gì. Khi gặp tình huống như vậy, họ có thể gửi phản hồi qua ứng dụng; Cục Quản lý lao động ngoài nước sẽ tiếp nhận và phối hợp xử lý", ông cho biết.

Ông Giang nhấn mạnh, việc phát hiện và can thiệp sớm là rất quan trọng: "Theo kinh nghiệm của chúng tôi, nếu vấn đề được phát hiện ngay từ đầu thì khả năng giải quyết sẽ dễ dàng hơn nhiều. Nhưng nếu để kéo dài và trở thành sự vụ lớn, việc xử lý sẽ rất phức tạp. Chúng tôi đặt kỳ vọng, mỗi khi người lao động gặp vấn đề sẽ liên hệ với chúng tôi để được giải quyết".

Về phía doanh nghiệp, nền tảng được kỳ vọng giúp họ tiếp cận lao động dễ dàng hơn. Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu lao động Việt Nam, thừa nhận hiện nay khâu tuyển dụng gặp rất nhiều khó khăn, tốn chi phí và không hiệu quả.

"Việc công khai thông tin trên nền tảng sẽ góp phần cải thiện vấn đề này, đồng thời phù hợp với định hướng tuyển dụng công bằng mà Việt Nam và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cùng theo đuổi", ông Quỳnh cho biết. 

Mục tiêu tuyển dụng lao động không thu phí

Tuy được đánh giá là công cụ hữu ích, các diễn giả cũng cho rằng ứng dụng DOLAB-JICA vẫn cần tiếp tục hoàn thiện để phát huy hiệu quả dài lâu.

Bà Ingrid Christensen, Giám đốc Tổ chức lao động quốc tế, nhấn mạnh minh bạch là nền tảng quan trọng, nhưng mục tiêu cuối cùng cần hướng đến là mô hình "tuyển dụng không thu phí từ người lao động", như nhiều quốc gia thành viên ILO đã cam kết. Việc công khai chi phí trên ứng dụng hiện tại là bước đầu tích cực, song cần tiến tới xóa bỏ hoàn toàn chi phí không hợp lý.

Bà Ingrid Christensen, Giám đốc Tổ chức lao động quốc tế tại Việt Nam (Ảnh: JICA)

Về lâu dài, ứng dụng cũng có thể trở thành nơi ghi nhận kinh nghiệm, kỹ năng làm việc của người lao động Việt Nam tại nước ngoài. Đại diện ILO đề xuất công nhận kỹ năng có được từ thực tiễn - ví dụ như thợ hàn, kỹ thuật viên chế biến thực phẩm - để hỗ trợ người lao động khi trở về nước tìm việc làm phù hợp.

Phó Cục trưởng Vũ Trường Giang cho biết, sắp tới, việc minh bạch hóa thị trường việc làm ở nước ngoài sẽ được thực hiện toàn diện và sâu rộng hơn, không chỉ dừng lại ở Nhật Bản. 

"Sau khi bên phía Nhật Bản hoàn thiện dự án và giao lại cho Việt Nam, chúng tôi sẽ tiếp tục cải thiện và mở rộng ra các thị trường khác. Đặc biệt, chúng tôi sẽ tập trung vào những thị trường chất lượng cao trong thời gian tới", ông Giang cho biết.